Những hệ luỵ khi Việt Nam thay đổi tiêu chí kiểm soát M&A

Từ góc độ M&A, tôi cho là các tác động mà Nghị định 35/2020/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Cạnh tranh (“NĐ 35”) gây ra cho giao dịch là đáng quan ngại.

Thứ nhất: Ngưỡng thông báo (hay nói cách khác là ngưỡng mà Luật Cạnh tranh sẽ kiểm soát các giao dịch M&A)

Theo qui định tại Điều 13 của NĐ 35, chỉ cần một bên của giao dịch có tổng tài sản, tổng doanh thu từ 3000 tỷ đồng hoặc giá trị giáo dịch từ 1000 tỷ đồng trở lên, đều thuộc diện phải thông báo (lưu ý là các con số này không áp dụng đối với Tổ chức tín dụng, Doanh nghiệp bảo hiểm và Công ty chứng khoán). Luật Cạnh tranh đặt ra ngưỡng QUÁ THẤP sẽ dẫn đến hệ quả là chi phí giao dịch sẽ rất cao. Chí phí giao dịch ở đây được hiểu là bao gồm các chi phí có liên quan đến hoạt động báo cáo, mà trực tiếp là chi phí luật sư và thời gian hoàn tất giao dịch sẽ kéo dài.

Thứ hai: Các loại giao dịch sẽ chịu sự kiểm soát của Luật Cạnh tranh

Theo qui định tại Điều 29 Luật Cạnh tranh thì có bốn [04] loại giao dịch sẽ bị coi là tập trung kinh tế và CÁC TRƯỜNG HỢP KHÁC. Chỗ đau đầu đó là thế nào là các trường hợp khác?

Ví dụ: Các giao dịch M&A theo hình thức share swap (hoán đổi cổ phiếu) có bị coi là Tập trung kinh tế hay không? Nhìn từ góc độ qui định của luật thành văn, tôi không cho là Luật Cạnh tranh diễn đạt đủ rõ ràng để khẳng định một cách thuyết phục là CÓ hay KHÔNG. Cho nên, xét về mặt logic, với sự cẩn trọng một cách chính đáng, lời khuyên của luật sư sẽ là NÊN THÔNG BÁO giao dịch với Uỷ ban cạnh tranh quốc gia.

Lại thêm một điểm làm chi phí giao dịch tăng thêm.

Thứ ba: Nếu giao dịch M&A xảy ra trong chuỗi sản xuất (cho dễ hình dung các bên của giao dịch không phải là đối thủ cạnh tranh của nhau), mà có một doanh nghiệp có thị phần [giả sử] là 30% nhưng tổng tài sản của doanh nghiệp này chưa đến mức 3000 tỷ. Câu hỏi đặt ra là có phải thông báo tập trung kinh tế hay không?

Xét theo qui định tại Điều 13 thì nó không thuộc trường hợp phải thông báo. Nhưng điều mỉa mai là theo qui định tại điểm d khoản 2 Điều 14 NĐ35 nó có khả năng thuộc trường hợp PHẢI THẨM ĐỊNH CHÍNH THỨC.

Thứ tư: Nếu một doanh nghiệp 3000 tỷ đi mua lại một doanh nghiệp rất bé trong ngành hoặc trong chuỗi sản xuất (ví dụ khoảng vài chục tỷ), theo qui định của NĐ 35 vẫn phải thông báo về giao dịch cho Uỷ ban. Xét về mặt logic, những giao dịch kiểu này gần như không có tác động đáng kể đến cạnh tranh, nhưng điều đáng ngạc nhiên là tại sao Luật Cạnh tranh vẫn điều chỉnh? Mục đích của việc điều chỉnh này là gì?

Nhân kì nghỉ dài ngày, tôi sẽ dành thời gian để phân tích chi tiết hơn về những điểm này vậy.